Görme öğrenilen bir duyudur. Bebekler gözlerini ilk açtıklarında göze giren ilk ışıkla
birlikte görme yolu belirlenir ve bebek büyüdükçe ayrıntılı bir şekilde oluşur. Yeni doğmuş
bebekler net göremez ancak gölge ve silüet olarak seçerler.
2 ay geçtikten sonra renkli görme başlar. Gözümüz bir kamera gibidir ve yakına bakarken
fokus yapar. Bu yetenek 3 aylıkken başlar ve gittikçe gelişir. Bir bebek oldukça yüksek
oranda uyum yapabilir gözünden 5-10 cm uzaklıktaki ayrıntıları bile çok net görebilir.
Yaklaşık 10 derecelik hipermetropiyi sıfırlayabilir.
Bebeğimiz 5-6 aylık olduğunda beyin her iki gözden gelen görüntüyü birleştirmeye
başlar. Böylece 3 boyutlu görme başlar. Daha önceden olan aralıklıklı göz kaymaları
kaybolur, her iki gözünü paralel tutabilir. Gittikçe kontrast duyarlılık artar ve detayları
daha iyi görmeye başlar. Öğrenme süreci ilk 7 yaşta hızla devam eder ve daha sonra
azalarak biter.
Eğer görmeyi öğrendiğimiz bu ilk 7 yaş döneminde gözümüzün net görüşünü
engelleyecek yapısal bir problem (korneal lekeler, katarakt , prematür retinopati, kapak
düşüklüğü vb), tek taraflı göz kayması, kırma kusuru (yüksek hipermetropi, astigmat)
varsa, problemin olduğu gözde veya daha az sıklıkta her iki gözde net görmeyi
öğrenemeyiz. Görme kapasitesi düşük kalır ve artık hayat boyunca ancak öğrendiği
netlikte görebilir. Bu duruma GÖZ TEMBELLİĞİ denir.
Göz tembelliği ilk 6-12 aylarda oluşursa ve hemen yakalanmazsa tedavisi daha güçtür
çünkü görme yolları özelikle ilk 6 ayda çok hızlı bir şekilde oluşur. Bazı merkezler görme
çok düşükse gelişemez ve hayat boyu bu şekilde kalır.
Tüm bu nedenlerden ötürü bebeğimizi
hekimine muayeneye götürmeliyiz. Göz tembelliği genel olarak tek taraflıdır. Yani yapısal bozukluğun, kaymanın ve diğer
gözden daha yüksek kırma kusurunun olduğu göz tembel kalır. Ama bazen yapısal her iki
gözdeki bozukluk veya çok yüksek kırma kusuru iki gözde de tembelliğe neden olabilir.
Tembelliğin tedavisi altta yatan sebebin tedavisiyle birlikte yürür. Yani yapısal bozukluk
öncelikle tedavi edildikten, kırma kusuru düzeltildikten sonra tembellik tedavisi başlar.
Tedavinin amacı tembel gözü çalıştırmaktır. İyi gören göz kapanır diğer göz çalışır.
Kapama tedavisi çok eskiden beri kullanılan ucuz, yan etkisi olmayan ve efektif bir
yöntemdir. Ancak tabii ki bazı zorlukları vardır. Küçük bir çocuğun iyi gören gözünü
kapatıp, onu az gören tarafla idare etmeye yönlendirmek göründüğü kadar kolay değildir.
Ailenin öncelikle bu işleme olan güveninin tam olması ve doktoruyla tam bir iletişim içinde
olması gereklidir. Yine de kapama yapamaz isek o zaman kapama yerine damla veya
kapatıcı kontakt lensler kullanılabilir. Ancak bu tedavilerin bir takım yan etkileri olabilir,
çok dikkatli olmak gereklidir.
Bazen kapama tedavisini desteklemek amacıyla ortoptik tedaviler ve ev çalışmaları
hastalara önerilebilir. Ortoptik tedaviler özellikle görme noktası ile bakmayan çocuklarda
gerekli olabilir, ve bu eğitimi almış kişiler tarafından klinikte uygulanan bir terapidir.
Evde yapılan tedavi sistemleri kapama tedavisini destekler, çocuğun kapamayı
uygulamasını destekler. Bu sistemler bilgisayar üzerinden uygulanan, yaklaşık 150
seanslık çalışmalardır. Sistem internet üzerinden çalışır ve görme düzeyine göre seanstaki
uygulamanın büyüklüğü ve süresi değişir. Çalışmalar uygulamayı başlatan doktor
tarafından takip edilebilir. Çalışmalar düzenli ve yeterli performansta yapılıyor mu,
seanslarda değişiklik yapmak gerekip gerekmediğine karar verilir. Ortalama 30 derste bir
görme artışının ne kadar olduğu klinikte kontrol edilmelidir.
Tembellik Tedavisi kaç yaşına kadar
Artık 9-10 yaşından sonra da tembellik tedavisi uygulayabiliyoruz. Halen tedavinin en
etkili olduğu yaş grubu 0-7 yaştır. Bu yaş grubunda istediğimiz sonucu almak daha
kolaydır. Ancak büyük yaş grubunda da görmeyi artıran tedaviler uygulanmaktadır.
Bu tedavi sistemi kontrast duyarlılığı artıran ve beyne bunu öğreten bir sistemdir. Göz
çalışması değildir. Beyinde kontrast algılamayı artırarak ortalama %20-25 lik (2-2.5 sıra)
bir artış sağlamaktadır. Göz tembelliği olan hastaların %85 inde etkilidir.
Neurovision (Revital vision) olarak adlandırılan bu sistem ortalama 40-45 seanstan
oluşmaktadır. Sistem internet üzerinden çalışır. Görme düzeyi %16-20 üzeri, kayma
düzeyi 8 PD altında olan ve organik bir patolojisi olmayan (katarakt, glokom ve görme
noktası problemleri gibi )hastalar tedavi için uygun olabilir. Hastanın görme düzeyi,
kontrast duyarlılığı, binokuler görme düzeyi sisteme girilir ve sistem kişiye özel dersler
oluşturur. Dersler haftanın 3 günü olacak şekilde uygulanır, ve her uygulama sonrası
sonuçlara göre oluşturulan algoritma bir sonraki dersi belirler. Uygulamayı yapan doktor
seansların düzenli ve hangi performansta yapıldığını takip eder. Yaklaşık 15 seansta bir
görme düzeyi ve kontrast duyarlılık ölçümleri yapılır. Tedavi ortalama 4-4.5 ay sürer.
Görme ve kontrast duyarlılık artışı durduğunda ve bir plato çizdiğinde tedavi sonlandırılır.
Bazı hastalarda görme artışı devam edebilir ve tedavi 8-10 aya uzayabilir.
Sonuç olarak göz tembelliği tedavi edilebilir bir görme azlığıdır. En iyi tedavi ilk 7 yaşta
yapılmaktadır. Bu nedenle bebeklerimizi ilk 1 yaşında daha sonra 2-3 ve okul öncesi
mutlaka göz hekimine götürerek muayene ettirmek gereklidir.